Xây dựng và phát triển Cần Thơ xứng tầm đô thị hạt nhân của vùng Đồng bằng sông Cửu Long

Qua 20 năm xây dựng và phát triển, thành phố Cần Thơ - Đô thị loại I trực thuộc Trung ương ngày càng văn minh, hiện đại, trở thành đô thị hạt nhân, có vai trò là trung tâm động lực phát triển vùng Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL). Theo Quy hoạch thành phố Cần Thơ thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến 2050 đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt, Cần Thơ là thành phố sinh thái, thông minh, văn minh hiện đại mang đậm bản sắc văn hóa sông nước vùng ĐBSCL; là trung tâm đô thị của vùng, thúc đẩy phát triển toàn bộ vùng ĐBSCL.

Vị thế, tiềm lực kinh tế chuyển biến đáng kể

 

Nằm bên dòng sông Hậu hiền hòa, Cần Thơ là một đô thị sầm uất, phát triển nhất ở vùng ĐBSCL, có vai trò là trung tâm kinh tế, văn hóa, xã hội, y tế, giáo dục và thương mại của cả vùng. Một dấu mốc quan trọng đối với Cần Thơ là đã hoàn thành mục tiêu đầu tiên trong hiện thực hóa tầm nhìn chiến lược, được Thủ tướng Chính phủ công nhận là đô thị loại I trực thuộc Trung ương vào năm 2009.

Quyết tâm xây dựng Tp. Cần Thơ trở thành đô thị thông minh. Nguồn: Báo điện tử Chính phủ.

 

Trong những năm qua, TP Cần Thơ đã tận dụng nhiều nguồn lực để đầu tư hoàn thiện hạ tầng kinh tế - xã hội hướng tới trở thành đô thị đáng sống của vùng ĐBSCL. Nhiều công trình giao thông quan trọng được đầu tư hoàn thành và đưa vào sử dụng như: Cầu Cần Thơ, Cảng Cái Cui, Cảng Hàng không Quốc tế Cần Thơ, Quốc lộ Nam sông Hậu,… Bên cạnh đó, kết cấu hạ tầng nông thôn được tập trung đầu tư và nâng cấp mở rộng, ngày càng phát triển, tổ chức sản xuất, đời sống người dân nông thôn được cải thiện rõ rệt.

 

Đặc biệt, giai đoạn 2020-2022, Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết số 59-NQ/TW ngày 5/8/2020 về xây dựng và phát triển TP Cần Thơ đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045; Quốc hội quyết nghị ban hành Nghị quyết số 45/2022/QH15 ngày 11/1/2022 về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển TP Cần Thơ, đã khẳng định quan điểm của Đảng về vai trò, vị trí và tầm quan trọng của TP Cần Thơ đối với vùng ĐBSCL và cả nước.

 

Trong chặng đường 20 năm xây dựng và phát triển, TP Cần Thơ tạo được những dấu ấn, ấn tượng tốt; vị thế, tiềm lực kinh tế chuyển biến đáng kể trên nhiều lĩnh vực, có tính chất đầu mối và chi phối về thương mại, du lịch, khoa học công nghệ, y tế, đào tạo, giao thông vận tải nội vùng và liên vận quốc tế. Địa bàn giữ vị trí chiến lược về quốc phòng - an ninh của vùng và cả nước luôn được giữ vững, từng bước khẳng định vai trò trung tâm của vùng ĐBSCL.

 

Số liệu thống kê cho thấy, tăng trưởng kinh tế của TP duy trì tốc độ tăng mức khá, tổng sản phẩm trên địa bàn giai đoạn 2004-2010 (GDP - giá so sánh 1994) tăng bình quân 15,18%/năm; tổng sản phẩm trên địa bàn GRDP giai đoạn 2011 - ước năm 2023 tăng bình quân 5,64%. Quy mô nền kinh tế tiếp tục được mở rộng, hàng năm đóng góp khoảng 1,2% GDP cả nước và khoảng 9,5% GRDP của vùng ĐBSCL. Tổng sản phẩm bình quân đầu người (GRDP/người) ước năm 2023 đạt 94,74 triệu đồng, gấp 9,2 lần so năm 2004.

 

Kết quả phát triển các ngành, lĩnh vực có nhiều tiến bộ, đẩy mạnh ứng dụng khoa học và công nghệ, nâng cao năng suất, giá trị gia tăng; tăng dần tỷ trọng các ngành chế tạo, chế biến có hàm lượng công nghệ cao, kỹ thuật tiến bộ, có lợi thế cạnh tranh. Thương mại - dịch vụ phát triển nhanh, đa dạng, giữ vai trò chủ lực trong cơ cấu GRDP, từng bước tạo lập vai trò trung tâm của vùng ĐBSCL.

 

Thời gian qua, Cần Thơ đã cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh, thu hút sự tham gia đầu tư, sản xuất kinh doanh của các thành phần kinh tế trên địa bàn. Phát triển doanh nghiệp có nhiều chuyển biến tích cực: Trong giai đoạn 2004 - 2023, ước cấp mới đăng ký doanh nghiệp cho 22.445 doanh nghiệp các loại hình với tổng vốn đăng ký 153.012 tỷ đồng. Thực hiện cấp mới 125 dự án đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI), với tổng vốn đầu tư đăng ký khoảng 2.706 triệu USD.

 

Cụ thể hóa các chính sách, phát huy hiệu quả trong đẩy mạnh việc phân cấp, phân quyền, tập trung nguồn lực, xây dựng cơ sở hạ tầng, thu hút đầu tư, tạo động lực mới cho phát triển thành phố và cả vùng ĐBSCL, đặc biệt là xây dựng hệ thống giao thông vận tải, sân bay, bến cảng, các công trình văn hóa - thể thao, y tế, giáo dục - đào tạo, nông thôn mới,… tăng cường tính kết nối, đồng bộ, cơ bản đáp ứng nhu cầu vận tải thông suốt từ thành phố Cần Thơ đi các tỉnh, vùng ĐBSCL và Thành phố Hồ Chí Minh và các vùng miền trong cả nước (liên tục khởi công nhiều công trình có vốn đầu tư lớn như: Tuyến cao tốc Mỹ Thuận - Cần Thơ và cần Mỹ Thuận 2, dự án cao tốc Bắc - Nam phía Đông, dự án thành phần Cần Thơ - Hậu Giang, dự án đường cao tốc Châu Đốc - Cần Thơ - Sóc Trăng, đường sắt Thành phố Hồ Chí Minh - Cần Thơ…).

 

Chú trọng công tác quy hoạch, phát triển đô thị, đất đai, xây dựng nông thôn mới: Tổ chức thực hiện tốt quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế - xã hội thành phố Cần Thơ đến năm 2020, định hướng đến năm 2030, gắn kết với Quy hoạch chung thành phố Cần Thơ đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050.

Phấn đấu trở thành đô thị đáng sống

 

Sau 20 năm hình thành và phát triển, khi trở thành TP trực thuộc Trung ương, tầm nhìn chiến lược về một TP Cần Thơ đô thị loại I trực thuộc Trung ương ngày càng văn minh, hiện đại, trở thành đô thị hạt nhân, có vai trò trung tâm động lực phát triển vùng ĐBSCL luôn được thể hiện xuyên suốt trong các chủ trương, quyết sách của Trung ương.

Đến năm 2050, Cần Thơ là thành phố sinh thái, văn minh, hiện đại mang đậm bản sắc sông nước vùng ĐBSCL. Nguồn: Tạp chí Công thương.

 

Đặc biệt là khi Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết số 45-NQ/TW ngày 17/2/2005 về xây dựng và phát triển TP Cần Thơ trong thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, đã tạo ra nền tảng quan trọng cho những thành tựu mà TP Cần Thơ đạt được.

 

Mới đây, quy hoạch TP Cần Thơ thời kỳ 2021 - 2025, tầm nhìn đến năm 2050 được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt, đã xác định mục tiêu phát triển đến năm 2030, TP Cần Thơ là cực tăng trưởng của vùng ĐBSCL; TP sinh thái, văn minh, hiện đại, mang đậm bản sắc văn hóa xứ Tây Đô; là trung tâm đô thị, trung tâm dịch vụ thương mại, du lịch, logistics, công nghiệp chế biến, nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, giáo dục và đào tạo, y tế chuyên sâu, khoa học công nghệ, văn hóa, thể thao của vùng ĐBSCL; có hệ thống kết cấu hạ tầng đồng bộ thích ứng với biến đổi khí hậu, đáp ứng yêu cầu kết nối nội vùng, liên vùng và liên vận quốc tế.

 

Tầm nhìn đến năm 2050, Cần Thơ là TP sinh thái, văn minh, hiện đại mang đậm bản sắc sông nước vùng ĐBSCL; thuộc nhóm các TP phát triển khá ở châu Á, trở thành TP đáng sống của Việt Nam.

 

Tại hội nghị công bố quy hoạch diễn ra vào tháng 12/2023 vừa qua, ông Trần Việt Trường - Chủ tịch UBND TP Cần Thơ khẳng định, quy hoạch TP Cần Thơ với tầm nhìn dài hạn nhằm phát huy hiệu quả các lợi thế của TP, làm căn cứ khoa học và thực tiễn cho việc tổ chức không gian lãnh thổ kinh tế - xã hội và xây dựng các kế hoạch phát triển 5 năm và hàng năm, đáp ứng yêu cầu phát triển chung của vùng ĐBSCL và của cả nước.

 

Đây là cơ sở, là tiền đề vững chắc để TP Cần Thơ tiếp tục mở rộng tầm nhìn, tăng tốc bứt phá, thể hiện sự khát khao mong muốn đưa TP phát triển vươn tầm cao mới, khẳng định vai trò là đô thị hạt nhân của vùng ĐBSCL, phát triển thích ứng trong tình hình mới, xứng tầm với vị thế tiềm năng của vùng đất Tây Đô.

 

Theo UBND TP Cần Thơ, một trong những nội dung định hướng phát triển dựa trên cơ sở khai thác, phát huy tối đa các tiềm năng của vùng ĐBSCL, nhất là vai trò trung tâm vùng, vị trí cửa ngõ của vùng hạ lưu sông Mê Công, cảng biển và cảng hàng không quốc tế; tài nguyên thiên nhiên, nhất là tài nguyên đất và nước; di sản văn hóa, lịch sử đặc sắc, nhất là của đồng bào các dân tộc thiểu số. Chủ động hợp tác phát triển kinh tế - xã hội với các tỉnh trong vùng ĐBSCL, vùng kinh tế trọng điểm TP Hồ Chí Minh, Đông Nam Bộ và các tỉnh, thành trong cả nước.

Định hướng phát triển thành phố Cần Thơ theo hướng “Năm trục động lực kinh tế” và “Ba vùng phát triển”

 

Về phương án tổ chức hoạt động kinh tế - xã hội, theo Quy hoạch, TP. Cần Thơ hình thành 5 trục động lực kinh tế và 3 vùng phát triển, cụ thể:

 

Theo đó, 5 trục động lực kinh tế gồm:

 

• Hai trục ngang bao gồm: tuyến phát triển dọc theo cao tốc Châu Đốc - Cần Thơ - Sóc Trăng, trong đó phía Đông chủ yếu phát triển thêm về công nghiệp, phía Tây phát triển thêm du lịch sinh thái, đô thị; tuyến hành lang kinh tế hiện hữu Tây sông Hậu, bao gồm các trục Quốc lộ 91, đường Vành đai phía Tây, Đường tỉnh 920D, với các loại hình phát triển tập trung vào thương mại dịch vụ, đô thị sinh thái và đô thị công nghiệp.

 

• Ba trục dọc bao gồm: dọc theo các tuyến cao tốc Lộ Tẻ - Rạch Sỏi; đường liên vùng Ô Môn - Giồng Riềng; Quốc lộ 1A và tuyến cao tốc Cần Thơ - Cà Mau. Trong đó, tuyến Lộ Tẻ - Rạch Sỏi và Ô Môn - Giồng Riềng định hướng phát triển công nghiệp, tạo kết nối vùng về hành lang công nghiệp; tuyến dọc Quốc lộ 1A chủ yếu phát triển theo hướng kết nối hành lang đô thị chính của vùng ĐBSCL.

 

Ba vùng phát triển gồm:

 

• Vùng thứ nhất bao gồm: quận Cái Răng, quận Ninh Kiều, quận Bình Thủy, huyện Phong Điền (định hướng phát triển thành thị xã) và một phần diện tích quận Ô Môn, huyện Thới Lai là vùng đô thị phát triển mật độ cao. Phát huy kết nối sân bay, đường sắt, đường thủy, đường bộ để TP. Cần Thơ trở thành trung tâm động lực phát triển của vùng ĐBSCL.

 

• Vùng thứ hai gồm: phần còn lại của quận Ô Môn, quận Thốt Nốt và một phần các huyện: Thới Lai, Cờ Đỏ, Vĩnh Thạnh là vùng động lực phát triển kinh tế mới phía Bắc với công năng đô thị, đô thị sinh thái cao cấp, đô thị công nghiệp, cảng, thương mại, dịch vụ, logistics.

• Vùng thứ ba gồm: một phần các huyện Thới Lai, Cờ Đỏ, Vĩnh Thạnh, là vùng phía Tây cao tốc Châu Đốc - Cần Thơ - Sóc Trăng với những hình thức sinh kế mới như: chuyển đổi từ lúa sang cây trồng vật nuôi, kết hợp năng lượng mặt trời, công nghệ môi trường, du lịch sinh thái sông nước, trang trại.